De vierdelige serie over Anthony Fokkers passie voor de water- en zeilsport is verschenen in ‘Spiegel der Zeilvaart’ *. Hier de aanvullingen: extra info, reacties en foto’s/illustraties.
* ‘Spiegel der Zeilvaart’ 2024-7 , -8, -9, en 10.
Met dank aan Gerard Dijkstra (Dykstra Naval Architects) voor zijn commentaar op het ontwerp van de Motor Sailer voor Anthony Fokker.
Correctie typfout: Het Fokker-concern ging failliet in 1996 (in plaats van 1969) [SdZ: pag. 51, middelste kolom]
De ‘kop’ van de 4 artikelen:
Fokkers Motorjacht ‘Q.E.D.’ (beschreven in deel 3)
Het was in de VS bekend dat zijn revolutionaire motorjacht Q.E.D. net zo belangrijk was voor Fokker als ‘Silver for the Lone Ranger’
Het paard Silver en ‘The Lone Ranger’ waren destijds bekend in de VS. Eerst als radioprogramma, later als TV-serie:
W. Starling Burgess
‘Yacht designer’ W. Starling Burgess (op de foto in zijn kantoor in 1933) neemt contact op met Anthony Fokker met het aanbod om een zeiljacht te ontwerpen.
The Last Days of Anthony Fokker
Hoe dit uitpakt valt te lezen in een tijdschrift genaamd World-War-I Aeroplanes (1982). in het artikel ‘The Last Days of Anthony H.G. Fokker’
Motor Sailer
Het sublieme zeiljacht voor Anthony Fokker: Een Motor Sailer, maar met de zeileigenschappen van een 100% zeilschip: lengte op de waterlijn 26,5 meter. Ontwerp: W. Starling Burgess:
Gerard Dijkstra
Als Fokker anno 2024 een ontwerper ging kiezen zou hij waarschijnlijk bij Gerard Dijkstra uitkomen.
In het uitgebreide portfolio van ‘Dykstra Naval Architects’ staan exemplaren die heel goed in aanmerking komen voor Anthonys droomjacht.
Foto: Gerard Dijkstra . Bron: Website Dykstra Naval Architects
Commentaar van Gerard Dijkstra op het Concept, het Zeil- en Lijnenplan:
Over het Concept:
Het concept van dit ontwerp kan je inderdaad vergelijken met het concept van bijv. de ‘Maltese Falcon’. Het betreft dan de combinatie van een tuigage met een relatief smalle motorboot-romp die makkelijk door het water gaat zonder een groot motorvermogen nodig te hebben. Op een dergelijk romp ontwerp kan gemakkelijk een Dynarig zeilplan gezet worden.
Over het Zeilplan:
Dit is duidelijk nog in het concept/schets stadium, wel is er prioriteit gegeven aan een aerodynamisch gunstige vorm. Er is een mussenstag getekend op de hoogte waar de fok aangrijpt op de mast, niet helemaal duidelijk is hoe dat met overstag gaan gaat werken. De masten lijken gedeeltelijk gestaagd, de gebogen top lijkt ongestaagd. Fokker zal dit wel hebben kunnen bouwen in die tijd. Geheel ongestaagd zou beter bij het concept hebben gepast. Op het gebied van het ontwerp van de tuigage is er nog veel huiswerk te doen.
De gebogen masttop is aerodynamisch goed en werd in die tijd met succes gebruikt op bijv. de scherenkruisers in de Oostzee. Het reven van de zeilen is moeilijk, het zeil verliest zijn vorm als het wordt gereefd.
Afbeelding: Scherenkruiser. Bron: Archief Gerard Dijkstra
Gerard Dijkstra denkt bij het ontwerp ook aan het droomschip van de innovatieve scheepsontwerper Uffa Fox (1898-1972).
Bron afbeelding: het boek ‘Crest of the Waves’ van Uffa Fox
Lijnenplan:
Over het lijnenplan:
Op dit lijnenplan valt voor een zeilboot weinig aan te merken. Dat is gezien de staat van dienst van Burgess ook niet zo verwonderlijk. Het is een lijnenplan voor een jacht dat met weinig motor vermogen kan worden aangedreven en goed kan zeilen. Worden er echter zware motoren in een dergelijke romp geplaatst, dan is dat niet effectief, dan is een ander lijnenplan nodig. De (optionele) 4e mast doet aan-de-wind niet veel of werkt averechts.
Optie: Viermaster
Optioneel: als viermaster, met de vlag van de KNZ&RV* in de voorste mast, Fokkers eigenaars-vlag in de 2e mast.
* ‘Koninklijke Nederlandsche Zeil-& Roeivereeniging
Bron: Mystic Seaport, Burgess-Wolff Collection
Maltese Falcon
Maltese Falcon, qua concept vergelijkbaar met Anthony’s droom… De Dynarig-tuigage sluit aan bij het idee van Burgess en Fokker dat de tuigage nog niet uit-ontwikkeld is.
Bron foto: Dykstra Naval Architects
Lotus
De romp vertoont ook gelijkenis met de Lotus, het resultaat van samenwerking tussen Huisman en Dykstra Naval Architects.
Bron foto: Dykstra Naval Architects
Sea Eagle
Het ontwerp van de ‘Sea Eagle’, in 2020 gebouwd bij Huisman (ontwerp Dykstra Naval Architects) was waarschijnlijk ook zeer goed in de smaak gevallen bij Anthony Fokker.
Bron foto: Website Dykstra Naval Architects
TEST in Stevens sleeptank
De drie ontwerpen worden getest in de Stevens Sleeptank om de weerstand te bepalen.
Op de foto de sleeptank van Stevens. Dit instituut bestaat nog steeds.
Nevins Yacht Builders
Anthony heeft dan al besloten dat het schip gebouwd moet worden door Nevins, de werf die volgens Burgess de beste jachtbouwer ter wereld is.
Nevins Boat Yard, schilderij van Marguerite Chadwick-Juner. Bron: Pixelsmerch
Visionair
Fokker en Burgess dachten in 1939 al aan moderne zeilende vrachtschepen:
Burgess and Fokker envisioned the possibility of a new type of wind-driven transatlantic liner, all sail…
Bron citaat: Artikel ‘The last days of Anthony H.G. Fokker [WORLD.WAR.I Aeroplanes, nr. 89 (1982) Foto: Wasp Ecoliner (138x18x6,5 meter, 4000m2 DynaRig-tuigage. Bron foto: Dykstra Naval Architects
1961: Scheepsbouw bij Fokker
In de Fokker-vestiging ‘AVIO-DIEPEN’ werden Swiftsure-jachten gebouwd:
Knipsel: Leeuwarder Courant 20-4-’61
Blijvende herinneringen aan Anthony Fokker:
Vliegtuigen:
In het Aviodrome Lelystad zijn meerdere Fokker-vliegtuigen te zien, zoals de beroemde Fokker-27 genaamd ‘Anthony H.G. Fokker’.
Boeken:
Er zijn een aantal boeken geschreven over Anthony Fokker, zoals:
Films:
Anthony Fokker was ook een fanatiek cineast. Enkele films zijn in het bezit van het Eye Filmmuseum en te zien op Youtube. De bioscoopfilm uit 1957 van Ton Kuyl was geen succes. De geromantiseerde tv-serie ‘Vliegende Hollanders’ is nog te zien via Videoland:
Straatnamen Anthony Fokker:
Anthony is in de volgende steden/plaatsen geëerd met een straatnaam:
Amsterdam, Eindhoven, Feanwâlden, Haarlem, Hardegarijp, Hilversum, Hoogeveen, Leiden, Lelystad, Papendrecht,Teuge, Rotterdam en Zwolle.
Restauratie-object:
Anthony Fokkers 75m2-jacht ‘Tetta’ (ex ‘Erika IV’ ) bestaat nog!
Na een jarenlang verblijf buiten is het schip in slechte staat naar Duitsland gebracht in afwachting van een restauratie.
Reacties:
Dank voor de vierde aflevering van jouw interessante en buitengewoon goed onderzochte serie over Fokker als watersporter… Nu weet ik ook eindelijk hoe Fokkers laatste project er ongeveer uit heeft gezien- op de tekentafel. Mooi dat jij de afbeeldingen wel hebt gevonden in het Mystic Seaport Museum. Het was weer een plezier om het verhaal te lezen. Hulde! [Marc Dierikx, auteur van de Fokker-biografiën ‘Dwarswind’ en ‘Een vervlogen leven’ dd 12-12-2024]
Via Linked-In:
Dank Simon, mooi stuk geworden! [Anneliek van der Linde, PR/Marketing Manager @ Dykstra Naval Architects]
Interessant artikel. Ik moet meer denken aan het geweldig ontwerp Dream Symphony. Jammer genoeg nooit afgebouwd… [Ron de Vos, Designer of Sailing cargo ships]
Bron foto: Dykstra Naval Architects
Openstaande punten:
In het archief van Anthony Fokker is het aantal foto’s over zijn passie voor de watersport zeer beperkt. Bij enkele foto’s is het niet duidelijk welk schip en/of welke relatie het schip heeft met Anthony Fokker. bovendien is de datering onbekend:
Zeilschip op het IJ, met station op de achtergrond. Het is onduidelijk welk schip dit is. Wanneer?
Wie weet meer?
.
Wat is de achtergrond van deze foto in het Fokker-archief? Een open boot met dubbel midzwaard. In de VS?
Wie weet meer?
Hoe komt deze foto van een lemsteraak in het Fokker-archief? [Aviodrome Lelystad]
Het is waarschijnlijk de lemsteraak ‘Salamander’, gebouwd in 1911 bij de Boer. Deze lemsteraak was eigendom van:
- 1918- 1927 : R(obert) van den Arend (Rotterdam)
- 1927-1942 : R.P.S. Schuil (Rotterdam)
Wellicht was een van deze eigenaren een kennis van Anthony Fokker.
Wie weet meer?
.
Een foto van een clubhuis van een watersportvereniging. Waar? Wanneer?
Wie weet meer?
.
(Aanvullingen op Deel 1 en 2)
(Aanvullingen op Deel 3)
.
Terug > (naar het begin van Deel 4)