De gezochte bronzen medaille uit 1892

Op 20 juni 1892 werd ter gelegenheid van het bezoek van (de elfjarige) koningin Wilhelmina en en haar moeder koningin-regentes Emma een zeilwedstrijd georganiseerd op het Sneekermeer door de zeilverenigingen van Grouw en Sneek:


Bron: Fries Scheepvaart Museum


Op deze “Lijst van deelneming” gaat het in dit verhaal om de de ‘TWEEDE KLASSE, BOEIERS”. De prijswinnaars zijn in potlood toegevoegd: Prijs: Bever van Wouda, 1e Premie: Standfries (Eisinga), 2e Premie: Friesland van Reitsma. (N.B. 1e Premie = 2e Prijs, 2e Premie is 3e Prijs):


Bron: Fries Scheepvaart Museum. Fragment van de ‘Lijst van deelneming’


De eerste (gouden) medaille is bewaard gebleven in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek:


De tweede (zilveren) medaille is bewaard gebleven in het Zuiderzee Museum:

Bron: Collectie Zuiderzee Museum

De volgende informatie staat vermeld bij deze zilveren penning vermeld:

Deze omschrijving klopt echter niet. Hier worden enkele zaken door elkaar gehaald. De boeier Tjet Rixt had in 1892 de naam Friesland en was toen eigendom van Mr. J. Minnema de With. Deze boeier werd zelfs door Dr. Ir. Vermeer in het standaardwerk ‘de boeier’ verward met de boeier Friesland van Gurbe Reitsma uit Sneek. Lees meer >

De in 1909 ‘Tjet Rixt‘-genoemde boeier heeft 100% zeker niet (genaamd Friesland) aan deze wedstrijd op 20 juni 1892 deelgenomen. Lees meer > (Artikel in Spiegel der Zeilvaart o.a. over de boeiers met de naam Friesland)


De derde (bronzen medaille werd gewonnen door Gurbe Reitsma met zijn boeier Friesland, maar hij vond dat hij recht had op de tweede (zilveren) medaille. Gurbe heeft daarom de bronzen medaille (en de kristallen bloemvazen) uit protest nooit opgehaald.


Zoektocht naar de bronzen medaille


Oproep Facebook

Op Facebook is een (besloten) deel “Sneek su het weest ‘ waar ruim 14.000 deelnemers informatie over Oud-Sneek uitwisselen. Daar is op 28 mei 2022 de volgende oproep geplaatst, met een afbeelding van de prijs.


Resultaat

Een dag later kreeg ik een telefoontje van de fam. Ritskes uit Lemmer. Joost Ritskes (1943) heeft in ± 1959 bij baggerwerkzaamheden een medaille in Leeuwarden gevonden. Als jongen van 15 of 16 hielp hij op de baggermolen en moest hij troep uit de bakken halen, zoals oude fietsen. Het is waarschijnlijk geweest op de Westersingel bij het Diaconessenhuis, maar het kan (volgens de broer van Joost) ook op de Froskepolle geweest zijn. De penning heeft dus tussen 1892 (of later) tot ca. 1959 in het water gelegen en daarna ruim 60 jaar in de kast gelegen bij fam. Joost Ritskes.

Joost Ritskes (rechts op de foto) en Simon Schermerhorn met de 130 jaar oude penning.

De penning heeft lang (misschien wel 60 jaar) in het water gelegen, maar is vrijwel onbeschadigd:

Bronzen penning 1892 met beeltenis van Wilhelmina als meisje. In ± 1960 gevonden in bij baggerwerkzaamheden in Leeuwarden door Joost Ritskes.
Collectie Moente Maritieme Kunst

Foto links: Het ontwerp van de penning is gemaakt door de beeldhouwer Bart van Hove (1850-1914).

Rechts: Het stempel is gemaakt door de beeldhouwer, medailleur en stempelsnijder J.P.M. Menger (1845-1912).

Bron: Wikipedia


Dezelfde penning wordt beschreven op de website van Aurora Rarities:

Bron: Aurora Rarities

Ook het Groninger Museum heeft twee identieke penningen (een van zilver en een van brons) in de collectie.


In 2019 heeft Noortje van Dongen een Masterscriptie geschreven over de provinciebezoeken van Wilhelmina en Emma aan Friesland en Noord-Brabant. In die scriptie staat een samenvatting van het bezoek aan Friesland van 17 tot 21 juni:

Bron: Masterscriptie van Noortje van Dongen (2019), fragment pagina 9

Het bezoek van “H.H.M.M. de KONINGINNEN aan Friesland” staat beschreven in een Gedenkboek door Bernh. Behrns (Met Acht Platen):

bron: Fries Scheepvaart Museum

Aanvankelijk werd de conclusie getrokken dat de in Lemmer bij de fam. Ritskes ‘uit de kast gekomen’ penning de geweigerde 3e prijs van Gurbe Reitsma was. Dat door de weigering de prijs in het water was gegooid. Helaas is dat niet zo. Dat blijkt uit de vergelijking van de achterzijde van de gouden en bronzen penning. Bij de gouden penning staat de inscriptie: ‘ZEILWEDSTRIJD SNEEKERMEER 20 Juni 1892‘ en bij de bronzen penning de begin- en einddatum van het bezoek aan Friesland ‘17-21 JUNI 1892

Bron: Links: Fries Scheepvaart Museum. Rechts: Collectie Moente Maritieme Kunst

Het is wel een identieke en originele penning uit 1892 en eveneens uitgereikt ter gelegenheid van het bezoek aan Friesland, maar helaas niet voor de zeilwedstrijd.

De zoektocht naar de bronzen 3e prijs van Gurbe Reitsma (en de kristallen bloemvazen met zilveren voet) is dus nog niet geslaagd.

Wel is er een vraag bijgekomen: Aan wie werd de gevonden bronzen penning uitgereikt en hoe is de penning in het water gekomen?

Wordt vervolgd!