Op woensdag 29 januari 2020 verzorgde Joop Boonstra in het Fries Scheepvaartmuseum een boeiende lezing over zijn grootvader Pieter Witteveen (1878-1970), die behalve schipper van de klipper “de Vriendschap” ook een naïeve kunstschilder is geweest.
Naast de interessante informatie over het schippersleven en het gezin van Pieter Witteveen kwam de geschiedenis van de klipper “de Vriendschap” aan de orde met vele foto’s van het schip en documenten.
Op diverse schilderijen stond “de Vriendschap” afgebeeld:
Schilderij van Pieter Witteveen met links Vlieland en rechts Terschelling. Bron: website van het Fries ScheepvaartmuseumDetail van het bovenstaande schilderij, de klipper “de Vriendschap”, helaas met storend logo van de bron (website Fries Scheepvaartmuseum)
Witteveen maakte ook op fantasie gebaseerde schilderijen.
Schilderij van Pieter Witteveen: Driemaster in nood. De bemanning is in de masten gevlucht of verlaat het schip in een sloep. Links de sleepboot Holland en rechts de reddingboot Brandaris. Bron: website Fries Scheepvaartmuseum
De kunstschilder W.B. Tholen (1860-1931) heeft een groot oeuvre bestaande uit schilderijen, aquarellen etsen, tekeningen en zogenaamde ‘plankjes’.
De ‘plankjes’ zijn als studiemateriaal gemaakte schetsen in olieverf, die door Tholen geplakt werden op een ‘plankje’. De plankjes werden later gebruikt om op doek voorstellingen uit te werken.
In de vier standaardwerken over W.B. Tholen worden de ‘plankjes’ steeds genoemd, in totaal 25 met ‘naam en toenaam’, maar er staat weinig of niets vermeld over het materiaal van de plankjes.
Omdat ik op een veiling een schilderijtje heb gekocht dat waarschijnlijk/mogelijk een plankje van Tholen is ben ik een onderzoekje gestart naar de plankjes.
Op het Internet vond ik op de website over Cor Kint (www.corkint.info), gemaakte door Thijs Kramer) 5 niet eerder gepubliceerde brieven van W.B. Tholen aan de kunstverzamelaar A. van der Ven uit Grouw. In een van de brieven (23-12-1926) oppert Tholen om een werk op triplex te laten ‘plakken’ door een vakkundige. Dat is de eerste bron die melding maakt van ’triplex’ als materiaal voor de plankjes.
Triplex is een al zeer lang bestaand materiaal. Honderden jaren voor Christus vervaardigden Egyptenaren en Chinezen al triplex. Omstreeks 1905 werd triplex in de VS verder ontwikkeld. Vanaf 1909 produceerde de firma ‘Picus’ uit Eindhoven triplex en multiplex. De firma maakte al vanaf de oprichting in 1883 sigarenkistjes.
In het standaardwerk van de kunstschilder R.S. Bakels (ter ere van de 70e verjaardag van Tholen in 1930) schreef Bakels over de ‘plankjes’ op pagina 45:
Met het onderzoekje naar de plankjes kan in de toekomst de authenticiteit van boven water komende ‘plankjes’ (naast de voorstelling en signatuur) ook getoetst worden op het materiaal en de lijmsoort.
Ik houd me aanbevolen voor meer informatie over (het materiaal van) de ‘plankjes’.
Hoewel de website nog ‘in opbouw’ is en nog niet bekend gemaakt, ontving ik op 29 oktober 2019 al een reactie uit België:
“Les vieux chalands sous la neige” (“Snow on the Thames”) 117×114,5cm. Tokio, National Museum of Western Art, Matsukata Collection
Litho (50/4) van (in spiegelbeeld) dezelfde voorstelling, 65 x 62 cm, Collectie “Moente Maritiem”. (Matige foto, lichte plekken veroorzaakt door reflectie
Dit werk werd in 1944 geconfisqueerd door Frankrijk en in 1959 teruggegeven aan Japan.
In het onderstaande overzicht staan een aantal favoriete schilders met hun geboortejaar en jaar van overlijden. Via het overzicht ‘Kunstschilders‘ wordt uitgebreide informatie per kunstschilder getoond.
Na wat speurwerk op internet blijkt er een boek te bestaan over de kunstschilder Rolf-Dieter Meyer-Wiegand (1929-2006).
Dit boek uit 2014 is een initiatief van Jan Starke, eigenaar van het “Huis voor de Kunst” in Veendam.
Een prachtig vormgegeven boekwerk, waar op pag. 44 (linksboven) het schilderij uit de collectie van ‘Moente Maritiem’ vermeld staat. Rechtsonder schetsjes van de drijvende veersteiger.
In het boek staan (pag. 33) mooie schetsen, waarmee Meyer-Wiegand zijn liefde voor maritieme voorstellingen demonstreert.
Moente Maritiem heeft de collectie uitgebreid met 3 werken van de in 2018 overleden kunstenaar Armando, van het type ‘Giclee’, die in een oplage van 30 stuks gemaakt zijn.
‘Zeegezicht’ van Armando, een zeldzaam E.A.-exemplaar (Epreuve ‘d’Artiste)
Op de onderstaande foto zien we dit zeegezicht op de Armando-tentoonstelling in Museum Voorlinden, die t/m 5 mei gehouden wordt.
Armando-tentoonstelling Museum Voorlinden2e ‘Zeegezicht’ van Armando in de collectie van ‘Moente Maritiem’3e ‘Zeegezicht’ van Armando in de collectie van ‘Moente Maritiem’
